Επήραν μας χαπάρι.

Μετά που επεριπέζαμεν για 2.5 χρόνια ούλλη την Ευρώπη, ούλλο τον κόσμο, αλλά τζαι τον εαυτό μας επήραν μας επιτέλους χαπάρι. Υποβάθμισε η S&P (πάλε) την πιστοληπτική ικανότητα της Κύπρου από Α+ σε Α με αρνητικό ορίζοντα και έπεται συνέχεια. Μας είχε άλλωστε προειδοποιήσει τον Ιούλιο. Οι λόγοι κυρίως δύο. Ο πρώτος είναι η παντελής ανικανότητα της κυβέρνησης να περάσει ένα γαμημένο σχέδιο εξυγίανσης (ή διάσωσης γιατί περί διάσωση πρόκειται) παρότι προσπαθεί εδώ και ένα χρόνο. Ο δεύτερος είναι το τεράστιο και άρρωστο τραπεζικό μας σύστημα το οποίο ήταν μάνα στο να χώνει τα λερωμένα του, αλλά για πόσο;

Βασικά είπαν οι ξένοι ότι το τραπεζικό μας σύστημα είναι δυσθεώρητα μεγάλο σε σχέση με την οικονομία μας. Πιο συγκεκριμένα ο χρηματοπιστωτικός τομέας έχει balance sheet 7 φορές μεγαλύτερο του ΑΕΠ (Ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος) της χώρας. Επίσης η έκθεση των τραπεζών μας σε Έλληνες πελάτες αλλά και σε Ελληνικά ομόλογα δημοσίου και εταιριών είναι 2.5 φορές μεγαλύτερη του ΑΕΠ μας. Τέλος το μέγεθος του εγχώριου δανεισμού είναι 280% το μέγεθος του ΑΕΠ. Δηλαδή με απλά μαθηματικά ο μέσος κύπριος είναι δανεισμένος 17.5δις *280% = 49δις/750,000 = €65,333/άτομο. Εξηνταπέντε χιλιάδες για τον κάθε κύπριο, ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ευρώπη. Με λίγα λόγια:

• Είμαστε σαν άτομα καταχρεωμένοι ως το κόκαλο. Δεν μπορούμε να δανειστούμε περισσότερα γιατί απλούστατα δεν μας δανείζουν άλλο. Άρα η μελλοντική κατανάλωση της οικονομίας μας που τόσα χρόνια στηριζόταν στον δανεισμό προβλέπεται να πατώσει. Άρα ανάκαμψη με ψηλά ποσοστά ανάπτυξης όπως παλιά μην περιμένετε.
• Οι τράπεζες μας παρότι δεν το δείχνουν έχουν ένα ευάλωτο πορτοφόλιο δανείων βασισμένο σε εγγυήσεις της κτηματικής αγοράς. Παρά το γεγονός ότι προσπαθούν χρόνια τώρα να κρατήσουν την κτηματική αγορά σταθερή με διάφορα τρικς όπως την προσφορά περιόδου χάριτος στα δάνεια πελατών τους, τα αστεία τελείωσαν. Από του χρόνου πρέπει να αρχίσουν να αναγνωρίζουν τα επισφαλή τους δάνεια αλλά και να πιέζουν τους πελάτες να ξεπληρώσουν. Άρα θα αρχίσουν να φαίνονται και οι ζημιές που τόσα χρόνια έκρυβαν με τις καμουφλαρισμένες επισφάλειες.
• Λόγω των πιο πάνω αλλά και λόγω της σχεδόν μηδενικής ζήτησης προβλέπω περαιτέρω πτώση στις τιμές των ακινήτων αν όχι και κατάρρευση της αγοράς μιας και η εξωγενής ζήτηση είναι πλέον ανύπαρκτη αλλά και η εσωτερική αγορά δεν μπορεί να απορροφήσει την προσφορά.

Εκτός από τα πρόσφατα υπάρχουν επίσης σοβαρά διαχρονικά προβλήματα για πολύ γερούς λύτες στην οικονομία μας όπως:

• Η κυβέρνηση μας χρωστά τα μαννά της στο ταμείο κοινωνικών ασφαλίσεων. Δανείζεται βασικά από εμάς τους φορολογούμενους (από το ταμείο μας) αντί να εκδίδει ομόλογα στην αγορά για να δανειστεί. Αυτό είναι εφικτό γιατί στο ταμείο υπάρχει στο παρών στάδιο πλεόνασμα. Όχι γιατί έγιναν τίποτα super επενδύσεις αλλά απλούστατα επειδή το ταμείο μας είναι ακόμα νεαρό σε ηλικία σε σχέση με άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Στο εξωτερικό τα ταμεία κοινωνικών ασφαλίσεων είναι μείον γιατί έχουν πολλά περισσότερα χρόνια ζωής άρα έχουν και να πληρώσουν αναλογικά περισσότερους συνταξιούχους από ότι το δικό μας. Όσο περνούν όμως τα χρόνια είναι αναπόφευκτο να αυξάνονται οι πληρωμές που θα έχει το ταμείο μας προς τον συνεχιζόμενα αυξανόμενο αριθμό συνταξιούχων μας. Έτσι γίνεται σε όλα τα ταμεία όσο γερνούν.
Κατ επέκταση η κυβέρνηση θα αναγκαστεί να αρχίσει να αποπληρώνει σιγά σιγά αυτό το ποσό πίσω στο ταμείο για να δημιουργηθεί αποθεματικό. Όπως άρχισε άλλωστε να κάνει από πέρσι με τα 200εκ που κατέθεσε. Άρα ο φτηνός δανεισμός από τις κοινωνικές ασφαλίσεις τέλειωσε. Πλέον θα δανείζεται από αλλού (από τις αγορές εκδίδοντας ομόλογα) για να συμπληρώνει το ταμείο. Ουσιαστικά λοιπόν το χρέος μας δεν είναι στο 55%/ΑΕΠ όπως λογιστικά παρουσιάζεται τώρα αλλά ουσιαστικά είναι άνω του 100%/ΑΕΠ όταν αναλογιστεί κάποιος το μέγεθος του ταμείου. Της πούτσας δηλαδή.
• Επίσης υπάρχουν οι κυβερνητικοί και οι ημικρατικοί υπάλληλοι με τους μισθούς και τις συντάξεις μαμούθ που θα γονατίσουν την οικονομία στο άμεσο μέλλον. Προσαυξήσεις, προαγωγές, συντάξιμα έξοδα παραστάσεως και πάνω από όλα μια ΠΑΣΥΔΥ ανένδοτη να ενδώσει στο παραμικρό.
• Επίσης λέμε ότι είμαστε μια οικονομία που προσφέρει υπηρεσίες. Το μεγαλύτερο μας εισόδημα είναι ο τουρισμός ο οποίος είναι πλέον ξεκάθαρο ότι έχει πεθάνει. Το sunny Cyprus σλόγκαν μας είναι πολύ 80ς και πλέον όλοι κοιτάζουν τους πιο φτηνούς προορισμούς που πουλάνε ήλιο. Επίσης έχουν φτηνίσει τόσο πολύ οι διαδρομές προς Ασία που πρέπει να είσαι μεγάλος μαλάκας να προτιμήσεις την Κύπρο από π.χ. την Ταϊλάνδη. Ποιο το πλάνο για να γυρίσουμε την κατάσταση; Κανένα.
• Έχουμε ίσως τους περισσότερους ημικρατικούς οργανισμούς στην Ευρώπη σε αναλογία πληθυσμού το μεγαλύτερο ποσοστό των οποίων είναι ζημιογόνοι. Παρά το γεγονός ότι η μόνη συζήτηση μας αυτή την στιγμή θα έπρεπε να είναι η ιδιωτικοποίηση τους όλα κολλάνε στις ηλίθιες ιδεολογίες της κομμουνιστικής κυβέρνησης μας.

Μπορώ να γράφω για ακόμα πέντε μέρες τα κακά (η μηπως τα κακκά) της κυπριακής οικονομίας. Φαντάζουμε όμως εβαρεθήκετε τζαι εννα μεν τελειώσουμε ποτέ. Παράθεσα τα πιο βασικά κατά την άποψη μου. Και γνώμη μου είναι ότι η μεγάλη συσχέτιση που έχουμε με την Ελλάδα (κοινές πλατφόρμες χρηματιστηρίων και η έκθεση μας στα ομόλογα και τις εταιρίες τους) αλλά και το τεράστιο τραπεζικό μας σύστημα θα μας γονατίσουν. Δείτε τι έγινε στην Ιρλανδία όπου η οικονομία τους (τεράστιο τραπεζικό σύστημα σε σχέση με ΑΕΠ αλλά και μία τεράστια φούσκα ακινήτων που έσπασε) κατάρρευσε οδηγούμενη από τις τράπεζες τους.

Τι πιστεύω; Ότι σε κάποιο σημείο όχι σε πολύ καιρό η κατάσταση μας θα είναι δραματική. Μπορεί όχι σαν της Ελλάδας η οποία ετοιμάζεται για ελεγχόμενη χρεοκοπία (το λεγόμενο haircut) και θα το δείτε, αλλά μια εξέλιξη όπως της Πορτογαλίας και Ιρλανδίας είναι πολύ πιθανή. Μια κατάσταση όπου οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων και κατ επέκταση το κόστος δανεισμού τους έχει απογειωθεί. Εκεί υποχρεωτικά θα έρτει η Ευρωπαϊκή Ένωση (ελπίζω να μεν φτάσουμε ως το ΔΝΤ γιατί ενα μας ποσσισουν) και θα πει αφού ρε μόγκολοι εν μπορείτε να περάσετε μέτρα μόνοι σας θα σας τα επιβάλω εγώ.

Μακάρι να φκω ψεύτης αλλά για παν ενδεχόμενο και για να μεν σας έρτει απότομα ετοιμάστε τα κολαρούθκια σας για να είσαστε πάντα μέσα.